Nga Bernard Rorke
Tre muaj pas tërmetit katastrofik të Turqisë, organizata partnere e ERRC, Romani Godi , vizitoi disa nga zonat më të goditura dhe zbuloi se gjendja e dëshpëruar e viktimave rome, Domari dhe siriane vazhdon të përkeqësohet nga armiqësia dhe diskriminimi. Në një rishikim vijues të kushteve në gjashtë lokacione të ndryshme, monitoruesit zbuluan se romët kanë qenë objektiva e gjuhës së urrejtjes dhe se shumë familje vazhdojnë të jetojnë në kushte të rënda të mbipopulluara, pa strehim adekuat ose akses në ujë të pastër. Shumë viktimave të cilave u mungojnë dokumentet e identitetit ose dokumentet e pronësisë së tokës u është mohuar ndihma bazë nga agjencitë shtetërore dhe familjet janë në gjendje të vështirë financiare për shkak të ndalimeve të riciklimit dhe grumbullimit të mbetjeve që nga tërmeti.
Menjëherë pas katastrofës, ERRC News raportoi në fillim të marsit 2023 se larg nga të qenit ‘nivelues i madh’, dhe pavarësisht garancive zyrtare për të kundërtën, ndihma shtetërore në fakt u devijua nga zonat e populluara nga komunitetet romë, Domari dhe Abdal. Përveç kësaj, aktivistët romë dokumentuan raste të shumta të dëbimeve me forcë nga strehimoret e urgjencës dhe mohimit të aksesit në strehim, ushqim dhe ujë për familjet që vullnetarët i përshkruanin si “ciganë të pistë”.
Sipas organizatës mediatike, Syria Direct , të mbijetuarit e tërmetit dhe organizatat e të drejtave gjithashtu raportuan se organizatat e lidhura me shtetin që ofrojnë pjesën më të madhe të ndihmave kanë refuzuar ndihmën për sirianët. Ümit Özdağ, kreu i Partisë së Fitores së ekstremit të djathtë të Turqisë nisi një fushatë të re të quajtur “Autobus për në Damask” që synon dëbimin e refugjatëve sirianë nga Turqia. Refugjatët sirianë treguan se u thanë në një qendër të Autoritetit Turk të Menaxhimit të Fatkeqësive dhe Emergjencave (AFAD) në Mersin: “Ju jeni sirian, tashmë keni marrë gjithçka, kjo ndihmë është për turqit. Kthehuni pas pesë ditësh dhe do të shohim.”
Tre muaj pas
Tre muaj pas tërmeteve të 6 shkurtit që morën 50,000 jetë dhe lanë 100,000 të plagosur vetëm në Turqi, sipas UNICEF-it në Turqi, ka ende “më shumë se 2.4 milionë njerëz ende në vendbanime; 800,000 në vendbanimet formale dhe 1.2 milionë në vendbanimet joformale. Kryesisht kontejnerë dhe tenda.” Shumë nga viktimat rome të intervistuara nga monitoruesit e ERRC zbuluan se ata ende përjetonin diskriminim dhe e kishin të vështirë të aksesonin ndihmën humanitare dhe mbështetjen e shtetit; dhe një kërkesë e përhapur nga të intervistuarit ishte për mbështetje psikologjike në zonat e tërmetit për t’u marrë me traumën dhe ankthin e thellë që përjetuan.
Në lagjen Yesilbaglar, monitoruesit e ERRC gjetën rreth 50 refugjatë sirianë të grumbulluar në gjashtë tenda, të vendosura në një zonë të ndotur, rrezikshëm afër një autostrade të ngarkuar. Tendat nuk ofrojnë strehë nga shiu, era apo bora, dhe burimi më i afërt për ujë të pastër dhe kanalizime është një xhami që ndodhet 400 metra larg. Shumica e fëmijëve nuk kanë çorape ose këpucë, ose veshje të përshtatshme për t’i mbajtur ata të ngrohtë në mot të ashpër. Trajtimi dhe mjekimi për të sëmurët dhe invalidët është bërë edhe më problematik. Para tërmetit, ata siguronin jetesën nga mbledhja e skrapit dhe puna bujqësore; që atëherë, ata kanë pësuar një humbje të madhe në të ardhura. Si joqytetarë, ata nuk mund të përfitonin nga mbështetja për tërmetet dhe mjetet e tjera humanitare të ofruara nga shteti, dhe varen shumë nga ndihma e vogël e OJQ-ve në dispozicion për mbijetesën e tyre.
Në lagjen Şakirpaşa që ndodhet në qendër, familjet ishin më me fat në faktin se asnjë shtëpi nuk u shkatërrua, kështu që ndërsa ishin vendosur në tenda përpara shtëpive të tyre, ata mund të përdornin çezmat dhe tualetet e tyre brenda. Shumica e romëve që merren me grumbullimin dhe riciklimin e skrapit kanë probleme serioze pasi ndalimi i vendosur pas tërmetit i privoi ata nga mjetet e jetesës. Shumë u ndjenë të diskriminuar pasi nuk morën asnjë ndihmë humanitare pas tërmetit dhe kërkesat e tyre për tenda dhe gjëra të tjera bazë u refuzuan.
Popullsia e lagjeve Romani dhe Domari të Ceyhanit u fry nga viktimat që kërkonin strehim nga rajonet më të prekura si Kahramanmaraş dhe Malatya. Të ardhurit gjetën strehim me mbështetjen e banorëve vendas, por shumë mbeten në tenda pa objekte. Përveç humbjes së të ardhurave dhe mungesës së aksesit në ujë të pastër dhe kanalizime, shumë viktima kërkuan shërbime për t’i ndihmuar të përballonin traumat psikologjike dhe gjendjen e vazhdueshme të ankthit që përjetuan që nga tërmeti. Aksesi në shërbime të tilla jetike mbetet një problem serioz pasi institucioni më i afërt shëndetësor është rreth 12 km larg.
Kushtet në zonën pranë lagjes Barbaros në Kırıkhan janë të zymta për 50 familjet e vendosura pranë një kanali të hapur të ujërave të zeza, ku papastërtia dhe një puset e hapur përbën një rrezik si për fëmijët ashtu edhe për të rriturit. Kushtet shëndetësore mbeten jashtëzakonisht të pasigurta: ka akses shumë të kufizuar në ujë të pastër, me dhjetëra familje që përpiqen të marrin ujë nga një tub i vetëm me rubinetin e tij të spërkatur nga balta; dhe tualeti i lëvizshëm i vetmuar ishte jashtë funksionit. Dy familje që u referuan në spitale në qytete të ndryshme nuk mund të merrnin trajtim pasi nuk mund të përballonin shpenzimet e udhëtimit. Tensionet mbeten të larta pas konflikteve me jo-romët mbi akuzat për vjedhje dhe grabitje.
Në Antakia, tërmeti mori një dëm të madh në lagjen me mbizotërim Domari, ku shumë prona u shkatërruan plotësisht, pjesa tjetër u dëmtua rëndë dhe shumë anëtarë të familjes dhe të afërm humbën. Menjëherë pas kësaj, shumica e familjeve u larguan nga Antakia, por që atëherë shumica janë kthyer. Ndërsa ata që jetonin në ‘qytetet e kontejnerëve’ merrnin ndihma humanitare përmes shtetit, disa familje Domari raportuan se nuk kishin marrë ende kompensimet e tyre për tërmetet, janë përballur me akuza për grabitje dhe sulme periodike të urrejtjes. Disa raportuan gjithashtu se ishin ngacmuar në strehimoret e përbashkëta të jetesës dhe shpesh akuzoheshin se merrnin më shumë ushqim sesa ‘meritonin’, me nevojat e veçanta të grave dhe fëmijëve të mbetur pa adresuar.
Në mënyrë të ngjashme, në lagjen Şirinevler, ku familjet Domari dhe Abdal ngritën 50 çadra, fusha është e ndyrë, e shpërndarë me rrënoja dhe xhama të thyer; disa tenda nuk ofrojnë as strehë, as mbrojtje nga moti ose mjedisi, dhe fëmijët janë shpesh të sëmurë. Ndihma humanitare shtetërore ka qenë shumë e vonuar dhe e kufizuar, dhe burimi kryesor i ndihmës ka ardhur nga organizatat e shoqërisë civile. Ndërsa autoritetet kanë vlerësuar se disa banesa janë vetëm ‘të dëmtuara pak’, mosbesimi i publikut është aq i lartë sa njerëzit në të gjithë rajonin vazhdojnë të jetojnë në tenda.
Botuar nga Errc.com përkthyer dhe përshtatur nga redaksia e www.cra.al
