Vendimi i fundit i Këshillit të Evropës kundër Italisë ka konfirmuar atë që Amnesty International, ERRC dhe Associazione 21 luglio kanë thënë për më shumë se një dekadë: politikat e Italisë mbi strehimin e romëve janë diskriminuese dhe bien ndesh me detyrimet e shtetit sipas ligjit ndërkombëtar, duke shkelur Direktivën e Evropës për Barazinë Racore.
Por a do ta dëgjojë Italia këtë vendim? Me koalicionin e ‘post-fashistëve’ të Giorgia Melonit në pushtet, shpresat për përmirësime mbeten të pakta. Ky vendim është në kundërshtim me qëndrimin e Komisionit Evropian, i cili ka treguar tolerancë ndaj politikave diskriminuese të Italisë.
Në një vendim unanim më 13 maj 2024, Komiteti Evropian i të Drejtave Sociale (ECSR) konkludoi se keqtrajtimi diskriminues i romëve nga Italia përbën shkelje serioze të Kartës Sociale Evropiane. Vendimi erdhi pas një ankese nga Amnesty International më 18 mars 2019. Komiteti gjeti shkelje të nenit E të Kartës për dëbimet me forcë, banesat nën standard dhe mungesën e aksesit të barabartë në strehim social për romët.
Për dëbimet me forcë, Komiteti theksoi se diskriminimi racor kërkon vigjilencë të veçantë dhe reagim të fuqishëm nga autoritetet. Italia ka dështuar të miratojë një kuadër ligjor adekuat për të siguruar mjete juridike në rastet e dëbimeve me forcë. Romët dhe Sintit mbeten të margjinalizuar dhe të stigmatizuar.
Për banesat e ndara dhe nën standard, Komiteti gjeti modele të ndarjes së strehimit dhe diskriminimit anti-rom. Pavarësisht disa përparimeve lokale, Italia nuk ka një qasje kombëtare koherente për përfshirjen e romëve dhe nuk ka siguruar zgjidhje afatgjata.
Mungesa e aksesit të barabartë në banesat sociale për romët është një tjetër shkelje e Kartës. Komiteti nuk u bind se burimet e shpërndara nga autoritetet kanë përmirësuar aksesin e romëve në banesat sociale pa diskriminim.
Komisioni Evropian ka zgjedhur të qëndrojë i heshtur përballë provave të diskriminimit sistematik anti-rom në Itali. Pavarësisht provave të shumta, Komisioni nuk ka ndërmarrë veprime kundër Italisë. Në vitin 2019, Komisioni mbylli dosjen e një procedurë kundërvajtjeje, duke argumentuar se dëbimet me forcë nuk përfshihen në objektin e direktivës.
Në këto kohë të vështira, është e pamundur të pritet një përgjigje e fortë nga Komisioni Evropian për vendimin e fundit të ECSR. Me zgjedhjet e ardhshme të BE-së dhe rritjen e partive të krahut të djathtë, përfshirja e romëve dhe zbatimi i Kartës Sociale Evropiane mbeten jashtë prioriteteve politike.
