Bruksel, 4 qershor 2025: Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) ka vendosur që një hetim për një rast të brutalitetit policor kundër Matija Nikolić, një djali 17-vjeçar rom, në vitin 2012 ishte i pamjaftueshëm dhe i mungonte paanshmëria. Gjykata vuri në dukje se hetimi fillestar u krye nga Stacioni i Policisë Bački Petrovac, oficerët e të cilit dyshohet se e kanë keqtrajtuar djalin rom në radhë të parë duke e rrahur derisa ai ra pa ndjenja dhe kërkoi shtrimin në spital. Gjykata vendosi që autoritetet serbe duhet t’i paguajnë aplikantit rom 1800 euro plus taksat, si dhe 2100 euro në shpenzime dhe shpenzime për procedurat ligjore para Gjykatës plus çdo taksë të detyrueshme. Çështja u përfaqësua para Gjykatës nga Qendra Evropiane për të Drejtat e Romëve (ERRC).
“Në një kohë të dhunës policore në rritje kundër qytetarëve të Serbisë, ky vendim vjen si një kujtesë e fortë për Gjykatën Kushtetuese se ajo duhet të përputhet më mirë me standardet e Konventës Evropiane. Ndërsa përgjegjësia kryesore u takon autoriteteve të ndjekjes penale, një tjetër vendim i GJEDNJ-së kundër Serbisë për dështim në hetimin e duhur të akuzave për brutalitet policor tregon se autoriteti më i lartë gjyqësor në vend dështon vazhdimisht në mbrojtjen e të drejtave themelore të qytetarëve të saj. Në vend të kësaj, Gjykata Kushtetuese bëhet bashkëpunëtore në mungesën e llogaridhënies si të autoriteteve të ndjekjes penale ashtu edhe të policisë për shkeljet sistematike të të drejtave të njeriut”, tha Konsulentja Ligjore e ERRC-së, Andrea Çolak.
Koha që kjo çështje zgjati (10 vjet) para se të arrinte në Gjykatën Evropiane është një akuzë ndaj sistemit të drejtësisë serbe. Çështjet ligjore të ERRC-së dhe hulumtimi i gjerë mbi sistemin ligjor penal të Serbisë tregojnë se kjo nuk është një incident i izoluar, por tregues i mënyrës se si trajtohet e ashtuquajtura ‘drejtësi’ në çështjet që kanë të bëjnë me romët.
Sfondi
Më 7 shkurt 2013, 17-vjeçari Matija Nikolić paraqiti një kallëzim penal në Zyrën e Prokurorit Publik Themelor të Novi Sadit, duke pretenduar se ishte rrahur rëndë më 16 nëntor 2012, ndërsa po merrej në pyetje në Stacionin e Policisë Bački Petrovac për vjedhje të dyshuara. Ai pretendoi se oficerët e kërcënuan se do ta godisnin në stomak me gërshërë, e abuzuan në mënyrë raciste, e qëlluan me shuplakë dhe e rrahën në kokë disa herë derisa humbi ndjenjat dhe ra përtokë. Një oficer dyshohet se e ka goditur me shqelma në stomak aq fort saqë më vonë u shtrua në spital dhe iu desh një operacion për një hernie të bllokuar.
Hetimi penal iu caktua të njëjtit stacion policie, Bački Petrovac, oficerët e të cilit ishin përgjegjës për marrjen e deklaratave nga kolegët e tyre të akuzuar për rrahjen e djalit rom. Më 19 prill 2013, ata ia dorëzuan raportin e tyre Zyrës së Prokurorit Publik Themelor, e cila, më 30 tetor 2015, e hodhi poshtë kallëzimin e Matija Nikolić dhe i shpalli oficerët të pafajshëm për një vepër penale. Pas disa apelimeve në gjykatat vendase, çështja u rrëzua përfundimisht nga Gjykata Kushtetuese më 17 qershor 2021. Çështja u paraqit përfundimisht në GJEDNJ më 1 prill 2022.
Vendimi i Gjykatës Evropiane
Në vendimin e saj, Gjykata Evropiane deklaroi se nuk është e diskutueshme që më 16 nëntor 2012, Matija Nikolić hyri në Stacionin e Policisë Bački Petrovac në gjendje të mirë shëndetësore për t’u marrë në pyetje nga policia, dhe se më vonë u largua që andej me një ambulancë për ndërhyrje të menjëhershme kirurgjikale. Gjykata vëren se ky fakt, së bashku me provat mjekësore dhe rrëfimin e detajuar të ngjarjeve nga Matija Nikolić, në të cilin ai pretendoi se ishte goditur me shqelma në stomak dhe në kokë nga oficerët e policisë, ngre të paktën një dyshim të arsyeshëm se lëndimet e tij mund të jenë shkaktuar nga përdorimi i forcës nga policia. Gjykata vëren më tej se vetë autoritetet serbe duhet t’i kenë konsideruar pretendimet e tij mjaftueshëm serioze për të justifikuar hapjen e një hetimi për keqtrajtimin e tij.
Vendimi vendosi që hetimi fillestar nga Stacioni i Policisë Bački Petrovac nuk mund të konsiderohet i pavarur. Gjithashtu, hetimi i mëvonshëm u cilësua i gabuar për shkak të faktit se Nikolić u intervistua vetëm për herë të parë në nëntor 2016 (më shumë se tre vjet e tetë muaj pas ngjarjeve në stacionin e policisë). Mohimi i të drejtës procedurale në hetim (përmes përfaqësuesit të tij ligjor) e privoi më tej atë nga mundësia për të marrë pjesë në veprimet hetimore në masën e nevojshme për të mbrojtur interesat e tij legjitime. Për këto arsye, Gjykata vendosi që e drejta e Matija Nikolić për një hetim efektiv ishte shkelur nga autoritetet (një shkelje procedurale e Nenit 3 të Konventës).
ERRC gjithashtu mbetet e shqetësuar për mungesën e konsideratës nga Gjykata për etninë rome të Matija Nikolić, si dhe për shpërfilljen e plotë nga hetuesit për çdo mbrojtje procedurale për të miturit në procedurat penale, dhe se stereotipet e rrënjosura të “kriminalitetit cigan” e vendosën Nikolićin në një situatë që nxit keqtrajtimin nga policia. Jashtëzakonisht zhgënjyese është që Gjykata vlerësoi shkeljen thelbësore të Nenit 3 vetëm në kontekstin e lëndimeve të dukshme trupore dhe mungesës së provave. Ndikimi i goditjeve të përsëritura të dyshuara në fytyrë (të cilat nuk lënë domosdoshmërisht gjurmë), kërcënimet për shpim në stomak me gërshërë dhe fyerjet raciste të drejtuara kundër një të mituri nuk ishin çështje shqyrtimi për Gjykatën dhe nëse kjo përbën trajtim degradues.
Raporti Drejtësia e Mohuar: Romët në Sistemin e Drejtësisë Penale të Serbisë mund të gjendet këtu.
