Nga: Andrew Ryder, Marius Taba, & Nidhi Trehan një shkrim i publikuar nga European Roma Right Center
Kriza financiare e vitit 2008 kujtohet tani si një këputje e veçantë në rendin ekonomik neo-liberal global, një pikë turbulencash dhe zhvendosjeje jo vetëm e strukturave ekonomike, por brenda fushave të politikës dhe kulturës gjithashtu.
Më shumë se dhjetë vjet pas krizës financiare, pasojat dhe pabarazitë e dëmshme që u përkeqësuan dhe buruan nga ajo krizë duhet të zgjidhen ende brenda komuniteteve rome, sigurisht. Raportet nga Agjencia e të Drejtave Themelore të BE (FRA) pas krizës financiare zbuluan shkallën katastrofike të përjashtimit të pësuar nga Romët Evropianë. Në një sondazh të gjerë që mbulon njëmbëdhjetë shtete anëtare të BE, FRA vuri në dukje se nivelet e papunësisë për Romët ishin tre herë më të larta se ajo e popullsisë së përgjithshme. Romët gjithashtu janë të ngarkuar në mënyrë disproporcionale nga sëmundje kronike por të parandalueshme, shpesh të lëna jashtë programeve parandaluese dhe të margjinalizuar brenda sistemeve të kujdesit shëndetësor; për më tepër, jetëgjatësia e tyre dhe gjendja shëndetësore mbetet dukshëm më e ulët sesa për homologët e tyre jo-romë në të gjitha vendet evropiane. Në vjeshtën e vitit 2020, precariteti dhe margjinaliteti në të cilin shumë romë gjenden të bllokuar është theksuar më tej nga pandemia e Covid-19.
Libri ynë Komunitetet Rome dhe Ndryshimi Transformues: Një Evropë e Re Sociale kërkon të nxjerrë në pah jo vetëm shkaqet rrënjësore të përjashtimit të Romëve në këtë kohë të një kaosi të thellë dhe paqëndrueshmërie, por gjithashtu të ofrojë zgjidhje përmes politikave të informuara dhe të vendosura në një Evropë të re Sociale. Megjithëse diskutohet rrallë sot, ‘Evropa Sociale’ ishte një koncept vizionar në vitet 1970 dhe 1980, i promovuar nga zërat Social Demokratë / Majtas në Evropën Perëndimore të cilët kërkuan të arrijnë një formë të socializmit demokratik në Evropë përmes Komunitetit Ekonomik Evropian (paraardhësi i BE).
Koncepti i Evropës Sociale u përqendrua në rishpërndarjen e pasurisë; planifikimi social dhe ekonomik; demokratizimi ekonomik; përmirësimi i kushteve të punës dhe jetesës; rregullimi dhe kontrolli i ndjeshëm i forcave ekonomike; një garanci për të drejtën e punës; harmonizimi lart i regjimeve shoqërore evropiane; dhe aksesi në mbrojtjet sociale për të gjithë. Për më tepër, ai përfshin shqetësime mjedisore dhe ka kërkuar të zgjerojë demokratizimin e institucioneve të Komunitetit Evropian dhe të fuqizojë KE-në në fushën sociale. Për disa, ai është një ‘projekt civilizues’ i bazuar në vlerat e iluminizmit që promovon forma solidariteti dhe kozmopolitizmi.
Shkurtimisht, një varg mendimtarësh dhe aktivistësh kryesorë kritikë brenda lëvizjes sociale Romane mbështesin një ringjallje të fuqishme të konceptit të Evropës Sociale, por gjithashtu ofrojnë një interpretim të azhurnuar duke theksuar vlerën e vendimmarrjes me pjesëmarrje, një shoqëri civile të rinovuar dhe një sferë publike e ekuilibruar dhe e hapur (arena e debatit publik). Thelbësore për këtë diskutim është një thirrje për aleanca strategjike ndër-sektoriale që duhet të bëhen midis një numri të grupeve të pakicave dhe grupeve të margjinalizuara për të promovuar format e solidaritetit dhe agjendat e fushatave dhe politikave të përqendruara në drejtësinë ekonomike, racore, gjinore dhe seksuale.
Një mesazh tjetër kryesor i librit është se pasojat e zgjedhjeve presidenciale të SHBA mund të kenë pasoja të mëdha për popujt Romë dhe grupet e tjera të margjinalizuara në Evropë. Nacionalizmi ka qenë ideologjia dominuese e epokës moderne, duke u bazuar në një nocion të sovranitetit popullor që i sheh njerëzit (shpesh të përcaktuar si një grup i veçantë etnik dominant) si coterminous me kombin dhe si një entitet i kufizuar dhe kongruent. Romët shpesh shihen si jashtë kufijve të ‘brendshëm’. Paqëndrueshmëria e nacionalizmit dhe aftësia e tij për t’u shndërruar në ekstreme është e dukshme me ngritjen e tij të mprehtë: populizmit autoritar. Populizmi autoritar ka inkurajuar një formë të ‘politikës emergjente’ ku shpesh personalitete karizmatike dhe ‘të forta’, kryesisht burra, ofrojnë analiza dhe zgjidhje të thjeshta për sëmundjet e botës, përqendruar në sulmet ndaj demokracisë liberale dhe multikulturalizmit, dhe zakonisht përfshijnë grupe pakice si romët, të cilët bëhen ‘djaj popullorë’. Komunitetet rome, tashmë të racizuara, tani gjithnjë e më shumë po sigurohen dhe sulmohen përmes racizmit anti-rom, të referuar si ‘antigjipsizëm’. Romët gjithnjë e më shumë perceptohen si një rrezik dhe rrezik për shoqërinë, me akuza për sjellje antisociale, varësi të mirëqenies dhe shkelje hapësinore përmes migrimit. Akuza të tilla janë të dukshme në media dhe retorikën autoritare populiste, e cila është gjithnjë e më e bujshme dhe emocionuese. Në një epokë ‘pas të vërtetës’, vëmendje e pakët i kushtohet ekuilibrit dhe saktësisë; përkundrazi, emocioni dhe akuza duket se janë në një premium në sferën publike. Në kontrast të fortë me respektimin e kancelares gjermane Angela Merkel ndaj politikave të ndjeshme shkencore në Evropë, përtej pellgut, Presidenti Trump ka qenë një shembull i populizmit autoritar. Nëse përpjekjet e tij për të injektuar tensione kulturore dhe racore në zgjedhjet amerikane përkthehen në sukses elektoral, mund të ketë pasoja për pakicat si romët, të cilët bëhen ‘djaj popullorë’. Komunitetet rome, tashmë të racizuara, tani gjithnjë e më shumë po sigurohen dhe sulmohen përmes racizmit anti-rom, të referuar si ‘antigjipsizëm’. Romët gjithnjë e më shumë perceptohen si një rrezik dhe rrezik për shoqërinë, me akuza për sjellje antisociale, varësi të mirëqenies dhe shkelje hapësinore përmes migrimit. Akuza të tilla janë të dukshme në media dhe retorikën autoritare populiste, e cila është gjithnjë e më e bujshme dhe emocionuese. Në një epokë ‘pas të vërtetës’, vëmendje e pakët i kushtohet ekuilibrit dhe saktësisë; përkundrazi, emocioni dhe akuza duket se janë në një premium në sferën publike. Në kontrast të ashpër me respektimin e kancelares gjermane Angela Merkel ndaj politikave të ndjeshme shkencore në Evropë, përtej pellgut, Presidenti Trump ka qenë një shembull i populizmit autoritar. Nëse përpjekjet e tij për të injektuar tensione kulturore dhe racore në zgjedhjet amerikane përkthehen në sukses elektoral, mund të ketë pasoja për pakicat si romët pasi populistët dhe nacionalistët evropianë do të inkurajohen të imitojnë fjalët, strategjinë dhe veprimet e Trump. Sidoqoftë, disfata e tij elektorale mund të jetë kthesa.
Një pjesë qendrore e çdo pike kthese megjithëse duhet të jetë veprimi brenda Bashkimit Evropian. Në korrik 2020, kishte një dritë shprese për një Evropë të Re Sociale ndërsa u mbajt një samit i BE-së për të finalizuar detajet e një pakete shpëtimi ekonomik për të parandaluar atë që dukej të ishte kriza më e rëndë ekonomike që nga Depresioni i Madh i viteve 1930, një kërcënim që doli i madh si pasojë e pandemisë COVID-19. Ndarjet ishin të dukshme midis vendeve anëtare me një traditë ekonomike konservatore për të qenë kundër sigurimit të kredisë për stimulimin ekonomik – ato që quhen “të kursyera” – në krahasim me ato shtete më të gatshme të përdorin kredinë gjatë krizës ekonomike për të “nxitur pompën”, për të rifilluar ekonominë , të cilët mund të cilësohen si ‘abetaret’. Marrëveshja e përfunduar përfshin një paketë 750 miliardë € dhe përfshin transferime të konsiderueshme financiare nga vendet më të pasura në ato më të dobëtat. Për herë të parë, si rezultat i një iniciative të përbashkët franko-gjermane, Komisionit Evropian do të lejohet të marrë hua shuma të mëdha në tregjet ndërkombëtare të parave. Kjo ndryshon rrënjësisht qëllimin e organizatës. Nuk do të varet më plotësisht nga fondet e transferuara nga shtetet anëtare. Ajo që është gjithashtu domethënëse është se Gjermania, normalisht aleate me ‘kursimtarët’, mbështeti ‘abetaret’ kësaj here. Skeptikët argumentojnë se fondi i rimëkëmbjes është një tërheqje vëmendje nga elefanti në dhomë – masa shtrënguese masive – dhe pretendojnë se fondi i propozuar është i pamjaftueshëm për t’u marrë me cunamin e afërt ekonomik. Vetëm koha do të tregojë nëse paketa e shpëtimit është efektive dhe nëse ka pasur një zhvendosje të paradigmës brenda Evropës.
Kontribuesit e këtij libri, shumica e të cilëve janë romë, mbështesin një ndryshim të tillë dhe sugjerojnë që ai – nëse kombinohet me zbatimin e fuqishëm të kornizës strategjike të zbuluar së fundmi për barazinë, përfshirjen dhe pjesëmarrjen e romëve në BE – të sjellë kuptimplotë ndryshimi Një nga kontribuesit e librit, Romeo Franz, një eurodeputet gjerman me grupin e Gjelbër / Aleanca Evropiane e Lirë, ka qenë në krye të përpjekjeve për të parashikuar politika më të guximshme dhe më thelbësore për Romët Evropian. Deklarata e tij e korrikut 2020 në Parlamentin Evropian në mbështetje të masave më të guximshme për të ndihmuar romët ka një rëndësi të madhe për vizionin e një Europe të re Sociale “Unë jam një Sinto, djali i një të mbijetuari të Holokaustit që humbi gjashtë halla dhe xhaxhallarë në Holokaust. Unë e di se si ndihet racizmi dhe nuk dua që askush të durojë atë që duhet të durojmë unë dhe populli im çdo ditë … Ne jo vetëm kemi COVID- 19 në Evropë, por një pandemi që është më e vjetër dhe madje edhe më e rrezikshme – RACIZMI! A jemi më në fund të përgatitur për t’u përballur me këtë realitet dhe për të korrigjuar këtë padrejtësi? “