Nga:Arben Çollaku
Këshili i Europës i drejtohet shteteve anëtare të saj dhe shtetet që janë “kandidat për Be” të kujdesën më shumë për romët.
Që prej javës Romë në 8 Prill, KE ka miratuar një paketë prej 13 pikash ku i drejtohet të gjithë shteteve, përfshirë dhe Shqipërinë për marrë hapa konkrete në integrimin e grave dhe vajzave rome në të gjithë aspektet publike ku merret shërbim.
Sipas këtij dokumenti, Këshilli i Europës ka pranuar se ka ende pengesa struktore që pengojnë realizimin dhe garantimin e plotë të të drejtave të tyre në shoqëri dhe se shumë prej raporteve të organizatave kombëtare dhe ndërkombëtare treguan se gratë dhe vajzat rome vuajnë nga pabarazitë e theksuara në fusha të tilla si arsimi, punësimi, gjendja ekonomike, strehimi, shëndetësia, jetëgjatësia dhe pjesëmarrja në jetën publike dhe politike si dhe , se ata janë subjekt i dhunës me bazë gjinore dhe se shpesh nuk janë të vetëdijshëm për mekanizmat e dëmshpërblimit që janë në vend për të trajtuar diskriminimin.
Keshilli i Europës rekomandon që qeveritë e shteteve anëtare:
- Të marrë masa legjislative dhe masa të tjera të nevojshme, me përfshirjen aktive të grave dhe vajzave rome dhe udhëtare, për të siguruar zbatimin efektiv të parimeve dhe udhëzimeve që i bashkëlidhen këtij rekomandimi si dhe të marrë masat e duhura për të inkurajuar dhe mbështetur organizatat e shoqërisë civile, mediat, partitë politike, autoritetet rajonale dhe vendore dhe palët e tjera të interesuara për të miratuar masat që përshkruhen në parimet dhe udhëzimet e bashkangjitura këtij rekomandimi.
- Te promovojnë qëllimet e këtij rekomandimi në nivel lokal, rajonal, kombëtar, evropian dhe ndërkombëtar dhe angazhohen në dialog dhe bashkëpunim me të gjitha palët e interesuara për arritjen e këtyre synimeve gjithashtu të sigurojë që ky rekomandim të përkthehet, sa më shumë që të jetë e mundur, në gjuhët kombëtare, rajonale dhe të pakicave dhe të shpërndahet sa më gjerë që të jetë e mundur ndërmjet autoriteteve kompetente dhe palëve të interesuara, duke përfshirë në një gjuhë të aksesueshme dhe miqësore për të rinjtë;
- të rishikojë rregullisht statusin e zbatimit të këtij rekomandimi me synimin për të rritur ndikimin e tij dhe të informojë Komitetin e Ministrave për masat e marra nga shtetet anëtare dhe palët e tjera të interesuara, progresin e arritur dhe çdo mangësi të mbetur
Disa nga parimet dhe udhëzimet për barazinë e grave dhe vajzave rome dhe udhëtare që ju eshte parashtruar qeverive te shteteve anetare nga Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës:
- Fusha e veprimit dhe parimet e përgjithshme
Qëllimi i parimeve dhe udhëzimeve të mëposhtme është të ndihmojë shtetet anëtare dhe palët e tjera të interesuara në promovimin dhe arritjen e barazisë për gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare dhe në mbrojtjen e tyre kundër diskriminimit, urrejtjes dhe dhunës, me fokus të veçantë në fushat në të cilat ato janë më të ekspozuara ndaj diskriminimit ndërsektorial
- Adresimi i pabarazive në lidhje me regjistrimin në gjendjen civile, dokumentet e identitetit dhe pashtetësinë
Shtetet Anëtare duhet të marrin masa efektive për të identifikuar, përcaktuar dhe rregulluar statusin ligjor të të gjitha grave dhe vajzave rome dhe udhëtare që banojnë në territorin e tyre dhe janë pa dokumente, pa shtetësi ose në rrezik të pashtetësisë, në baza të barabarta me banorët e tjerë si dhe duhet të sigurojnë që procedurat e regjistrimit civil dhe të dokumentacionit të jenë të aksesueshme në praktikë për gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare dhe të eliminojnë barrierat financiare dhe administrative që janë të vështira për t’i kapërcyer.
III. Mbrojtja nga varfëria ekstreme dhe sigurimi i aksesit në mbrojtje sociale
Shtetet Anëtare duhet të mbrojnë të gjitha gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare në territorin e tyre nga varfëria ekstreme, e cila prek shumë prej tyre në mënyrë disproporcionale, dhe të sigurojnë që ata që nuk kanë burime të përshtatshme të marrin ndihmën e duhur sociale, duke përfshirë strehimin social ose zonat e përshtatshme të kampingut. Për këtë qëllim, shtetet anëtare duhet të përdorin një qasje të ndjeshme ndaj gjinisë dhe të heqin çdo pengesë që bllokon aksesin e grave dhe vajzave rome dhe udhëtare në asistencë sociale, siç është kërkesa për një vendbanim të përhershëm.
- Adresimi i pabarazive në lidhje me birësimin dhe vendosjen e fëmijëve romë dhe udhëtarë në përkujdesje alternative
Shtetet anëtare duhet, në përputhje me standardet ndërkombëtare, aty ku është e përshtatshme dhe në konsultim me organizatat e shoqërisë civile, të vëzhgojnë dhe monitorojnë numrin e fëmijëve romë dhe udhëtarë që janë vendosur me të afërm, në kujdestari, në mjedise të tjera të ngjashme me familjen ose në institucionet e kujdesit për fëmijët (kujdes alternativ) dhe krahasoni këto me numrat që u referohen fëmijëve të tjerë.
- Trajtimi i pabarazive në strehim dhe akomodim
Meqenëse gratë rome vuajnë në mënyrë disproporcionale nga kushtet e këqija të strehimit, shtetet anëtare duhet të marrin masa efektive për të siguruar që atyre dhe familjeve të tyre t’u sigurohet në mënyrë efektive dhe të barabartë strehimi i përshtatshëm, pa diskriminim. Përsa i përket grave dhe vajzave udhëtare, duhet të disponohet një numër i mjaftueshëm i vendeve të ndalimit dhe të zonave të kampingjeve të përshtatshme, të sigurta dhe të pajisura në mënyrë kulturore, të cilat nuk preken nga segregacioni i banimit.
- Trajtimi i pabarazive me të cilat përballen vajzat rome dhe udhëtare në fëmijërinë e hershme dhe arsimin shkollor
Shtetet Anëtare duhet të sigurojnë, duke përfshirë përmes strategjive kombëtare ose specifike arsimore, që institucionet e arsimit dhe kujdesit të fëmijërisë së hershme, shkollat fillore dhe të mesme, qendrat e formimit profesional dhe institucionet e arsimit të lartë të marrin masa të veçanta efektive për të siguruar pjesëmarrjen e barabartë të vajzave rome dhe udhëtare në arsim cilësor. Kjo duhet të përfshijë masa për të rritur regjistrimin, frekuentimin dhe arritjet e tyre, duke shmangur çdo ndarje shkollore në baza etnike ose të tjera.
VII. Adresimi i pabarazive në lidhje me kujdesin shëndetësor dhe të drejtat seksuale dhe riprodhuese
Shtetet Anëtare duhet të marrin masa efektive në kohë dhe në mënyrë jodiskriminuese për të siguruar për të gjitha gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare, duke përfshirë për ato që nuk kanë burimet ose dokumentacionin e nevojshëm financiar, gjendjen më të mirë të mundshme shëndetësore dhe t’u përgjigjen në mënyrë të përshtatshme dhe parandalojnë të gjitha rreziqet shëndetësore të shmangshme ndaj të cilave ata janë të ekspozuar, veçanërisht në fushën e shëndetit dhe të drejtave seksuale dhe riprodhuese, duke përfshirë kontracepsionin, kujdesin para lindjes, lindjen dhe pas lindjes, dhe shëndetin mendor.
VIII. Trajtimi i pabarazive në punësim dhe situatën ekonomike
Shtetet Anëtare duhet të marrin masa efikase për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të garantuar respektimin e të drejtës së punëkërkuesve rome dhe udhëtare për akses të barabartë dhe jodiskriminues në tregun e punës, ofrimin e ndihmës dhe mbështetjes për këto gra në tranzicionin nga sistemi arsimor në tregun e punës, duke përfshirë mbështetjen për përvetësimin e aftësive, njohurive dhe kompetencave që përmirësojnë punësimin e tyre si dhe zhvillimi i programeve të formimit profesional për gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare që u përgjigjen nevojave lokale ose rajonale.
- Garantimi i mbrojtjes së grave dhe vajzave rome dhe udhëtare kundër dhunës
Shtetet Anëtare duhet të mbrojnë gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare që janë, ose janë në rrezik të jenë viktima të dhunës së motivuar nga urrejtja, seksuale, në familje ose forma të tjera të dhunës me bazë gjinore ose trafikimit të qenieve njerëzore, duke u ofruar atyre informacion mbi:
- mekanizmat e ankesave dhe raportimit në lidhje me format e ndryshme të dhunës dhe trafikimit të qenieve njerëzore; dhe
- masat ekzistuese të mbrojtjes dhe procedurat ligjore që mund të kërkohen në një situatë rreziku për sigurinë e personit në fjalë, duke përfshirë urdhrat e ndalimit emergjent, urdhrat e mbrojtjes ose ndalimit, kujdestarinë e sigurt dhe rregullimet e vizitave për fëmijët.
- Forcimi i kapaciteteve dhe fuqizimi i grave dhe vajzave rome dhe udhëtare
Shtetet anëtare duhet të mbështesin zhvillimin personal dhe fuqizimin e grave dhe vajzave rome dhe udhëtare nëpërmjet masave që kontribuojnë në forcimin e kapaciteteve të tyre në fusha të tilla si arsimimi dixhital, financiar dhe ligjor, duke përfshirë bursat, skemat e mentorimit, dhe rininë dhe udhëheqjen. programet.
- Pjesëmarrja në jetën politike dhe publike (përfshirë vendimmarrjen)
Shtetet anëtare, partitë politike dhe organizatat e shoqërisë civile duhet të punojnë me gratë rome dhe udhëtare dhe organizatat e tyre për të identifikuar pengesat me të cilat përballen gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare që mund të dëshirojnë të marrin pjesë në jetën politike dhe publike dhe t’u ofrojnë atyre mbështetje efektive. Gjithashtu shtetet anëtare, partitë politike dhe organizatat e shoqërisë civile duhet të marrin masa dhe të angazhohen aktivisht me gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare, duke përfshirë aktivitetet e ndërgjegjësimit, për të siguruar që ato të jenë të informuara në mënyrë adekuate për rëndësinë e pjesëmarrjes politike, për format e ndryshme. dhe metodat e pjesëmarrjes politike dhe për mundësitë, aktivitetet ose projektet që mund të jenë me interes për ta. Këto masa duhet të prekin gjithashtu gratë dhe vajzat rome dhe udhëtare që jetojnë në zonat rurale.
XII. Mbledhja e të dhënave dhe kryerja e kërkimit dhe monitorimit
Shtetet Anëtare duhet, aty ku është e përshtatshme dhe në dialog me të interesuarit, të mbledhin dhe analizojnë të dhëna statistikore të ndara sipas gjinisë për romët dhe udhëtarët për një vlerësim të saktë të kushteve të jetës së grave dhe vajzave rome dhe udhëtare në fushat kryesore të mbuluara nga ky rekomandim. Të dhëna të tilla duhet të mblidhen në përputhje me rregulloret në fuqi për mbrojtjen e të dhënave dhe parimet e konfidencialitetit, pëlqimit të informuar dhe vetëidentifikimit vullnetar.
XIII. Zhvillimi i kornizave legjislative, strategjive dhe planeve të veprimit
Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që standardet ndërkombëtare dhe rajonale në lidhje me të drejtat e grave dhe vajzave rome të transpozohen, për shembull në legjislacionin kombëtar, strategjitë dhe planet e veprimit, dhe të zbatohen në praktikë.