Me gati 2 milionë punëtorë që zhduken nga tregu i saj i punës çdo vit, e ardhmja ekonomike e Evropës varet nga njohja e potencialit të pashfrytëzuar të romëve.
Evropa po mbaron pa punëtorë – dhe shpejt. Ish-kryeministri italian Enrico Letta paralajmëron se plakja e popullsisë, nivelet e ulëta të lindjeve dhe mungesat e vazhdueshme të fuqisë punëtore po e vënë në rrezik serioz të ardhmen ekonomike të Evropës. Sipas ish-presidentit të Bankës Qendrore Evropiane Mario Draghi, gati 2 milionë punëtorë do të zhduken nga tregu evropian i punës çdo vit gjatë 15 viteve të ardhshme. Edhe me migrimin, fluksi nuk është i mjaftueshëm për të kompensuar rënien – dhe as Draghi dhe as Letta nuk sugjerojnë se vetëm inteligjenca artificiale do ta zgjidhë problemin.
Mes kësaj krize, BE-ja ka anashkaluar një zgjidhje që është nën hundën e saj: romët. Me rreth 6 milionë njerëz – sa Danimarka apo Finlanda – romët janë pakica më e madhe, më e re dhe me rritjen më të shpejtë në Evropë. Të adaptueshëm, shumëgjuhësh, elastik dhe sipërmarrës, romët sjellin pikërisht atë lloj dinamizmi që i duhet Evropës për të rinovuar fuqinë e saj punëtore.
Potencial i mbyllur
Sipas Bankës Botërore, integrimi i plotë i romëve në tregun e punës mund të shtojë miliarda në PBB-në e Evropës.
Reklamim
Vetëm në Bullgari dhe Rumani, përfshirja e plotë e romëve mund të rrisë PBB-në deri në 4%, e nxitur nga punësimi më i lartë, rritja e shpenzimeve konsumatore dhe një bazë më e gjerë tatimore ndërsa romët kalojnë nga ekonomitë informale në ato formale.
Ky potencial ekonomik është veçanërisht i rëndësishëm duke pasur parasysh demografinë e komuniteteve rome. Gati 40% e popullsisë rome në Rumani janë nën 15 vjeç — krahasuar me vetëm 15% të popullsisë së përgjithshme, duke nënvizuar potencialin për një fuqi punëtore që Evropa ka shumë nevojë. Në Hungari, përqindja e fëmijëve nën 15 vjeç në mesin e romëve tejkalon fëmijët jo-rom me tre ose katër me një. Ky brez në rritje mund të jetë një pjesë jetike e fuqisë punëtore të Evropës – vetëm nëse atyre u jepet një shans i drejtë.
’Vetëm në Bullgari dhe Rumani, përfshirja e plotë e komuniteteve rome mund të rrisë PBB-në deri në 4%’
Megjithatë, pavarësisht këtij potenciali, të rinjtë romë përballen me barriera të rënda në arsim dhe punësim.
Diskriminimi sistematik dhe mungesa e mbështetjes shtyjnë shumë drejt shkollave të pafinancuara me burime minimale dhe mësues të pakualifikuar, duke kufizuar rëndë mundësitë e tyre. Si rezultat, 56% e të rinjve romë nuk janë në arsim, punësim apo trajnim – një normë shumë më e lartë se bashkëmoshatarët e tyre në të gjithë BE-në dhe madje edhe globalisht. Brenda BE-së, 80% e romëve janë në rrezik të varfërisë. Edhe në Bullgari, shteti anëtar më i varfër i BE-së, romët kanë tre herë më shumë gjasa të jetojnë në varfëri sesa popullsia e përgjithshme.
’Diskriminimi sistematik dhe mungesa e mbështetjes shtyjnë shumë drejt shkollave të pafinancuara me burime minimale dhe mësues të pakualifikuar, duke kufizuar rëndë mundësitë e tyre.’
Një test për lidershipin e BE-së
Potenciali i jashtëzakonshëm demografik, së bashku me barrierat me të cilat përballen romët, do të jenë një provë e vërtetë e zotimit të Presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen për të rigjallëruar fuqinë punëtore të Evropës. Konsideroni Anca Gheorghe, një grua rome 23-vjeçare nga Rumania. Ajo ndoqi një shkollë me burime të dobëta me mësues të pakualifikuar dhe u përball me diskriminim të padrejtë, duke e lënë atë me mundësi të kufizuara. E mbetur praktikisht pa mundësi të tjera, ajo iu bashkua një programi profesional të financuar nga BE për t’u trajnuar si parukiere, duke shpresuar për pavarësi financiare. Megjithatë, tashmë ka mjaft parukierë në qytetin e saj të vogël, duke e lënë atë pa punë në fushën e saj.
Përvoja e Gheorghe nxjerr në pah çështje më të gjera. Së pari, shumë programe trajnimi të BE-së nuk janë në përputhje me realitetet e tregjeve lokale të punës. Vetëm trajnimi nuk është i mjaftueshëm nëse nuk çon në mundësi reale. Draghi e theksoi së fundmi këtë, duke i kërkuar Komisionit Evropian të përmirësojë efikasitetin dhe shkallëzueshmërinë e investimeve në aftësi. Ai argumentoi se Evropa ka nevojë për një “përqasje thelbësisht të re ndaj aftësive”, duke siguruar që të gjithë punëtorët të kenë të drejtën për arsimim dhe rikualifikim, duke i lejuar ata të kalojnë në role të reja ndërsa kompanitë e tyre adoptojnë teknologjinë ose kalojnë në punë të mira në sektorë të rinj.
Së dyti, ka dobësi thelbësore në sistemet arsimore të Evropës, veçanërisht në komunitetet e nënshtruara. Raporti i Draghit vë në dukje një “mungesë aftësish” të përgjithshme në Evropë, pjesërisht për shkak të rënies së rezultateve të arsimit. Për fëmijët romë problemi është edhe më i madh. Shkollat pranë komuniteteve rome shpesh ofrojnë arsim nën standard, dhe ata që ndjekin shkolla më të mira jashtë lagjeve të tyre shpesh përballen me diskriminim. Për të kapërcyer hendekun e aftësive në Evropë, udhëheqësit e BE-së duhet të përmirësojnë cilësinë arsimore dhe të adresojnë pabarazitë që pengojnë grupe si romët.
Përveç investimit në aftësi dhe arsim, BE-ja mund të ndërtohet mbi trashëgiminë e sipërmarrjes brenda komuniteteve rome.
Të mohuar të njëjtat mundësi si të tjerët, romët kanë mësuar të krijojnë mjetet e tyre të jetesës – brez pas brezi.Kjo frymë sipërmarrëse është një pasuri që Evropa nuk mund të lejojë ta injorojë. Mbështetja e përshtatur, siç janë skemat e huasë me ndikim social, inkubatorët e biznesit dhe rrjetet e mentorimit, mund të fuqizojnë sipërmarrësit romë për të kapërcyer barrierat dhe për të krijuar vende pune brenda komuniteteve të tyre.
’Të mohuar të njëjtat mundësi si të tjerët, romët kanë mësuar të krijojnë mjetet e tyre të jetesës – brez pas brezi.’
Kthimet ekonomike të integrimit të romëve janë shumë më të mëdha se kostot
Disa mund të argumentojnë se integrimi i romëve kërkon investime të konsiderueshme, por kthimet ekonomike – nga PBB më e lartë në një treg pune më elastik – peshojnë shumë më tepër se kostot. Evropa nuk mund t’i lejojë vetes të shpërdorojë talentet e popullsisë së saj me rritjen më të shpejtë, veçanërisht pasi ajo përballet me një fuqi punëtore në tkurrje dhe një nevojë urgjente për dinamizëm. Investimi në përfshirjen e romëve ka të bëjë me drejtësinë – por është gjithashtu një domosdoshmëri strategjike për qëndrueshmërinë ekonomike të Evropës. Përmbushja e premtimit të von der Leyen për të adresuar krizën e fuqisë punëtore të Evropës do të kërkojë, siç sugjeron Draghi, një qasje që pranon se rritja e produktivitetit nuk mund të arrihet pa përfshirje sociale. Imagjinoni një Evropë ku 6 milionë romë janë të fuqizuar për të kontribuar, ku fuqia jonë punëtore është më e fortë dhe ku barazia, mbështetja te vetja dhe solidariteti nuk janë vetëm vlera të shpallura, por realitete të jetuara. Ora po troket; Evropa nuk mund të përballojë më të përjashtojë romët.
Zeljko Jovanoviç është presidenti i Fondacionit Rom për Evropën, i cili ndërton mbi forcën dhe talentin e romëve për një Evropë të re dhe më të mirë që mund të përmbushë vlerat e saj të prosperitetit dhe barazisë.
Marrë nga politico.eu Publikuar nga Cra.al
