Prindërit romë, fëmijët e të cilëve u ndanë në dy shkolla fillore në Maqedoninë e Veriut, kanë fituar një vendim të rëndësishëm para Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut kundër Maqedonisë së Veriut. Gjykata konstatoi se dy shkollat fillore, Gjorgji Sugarev në Manastir dhe Goce Dellçev në Shtip, kishin shkelur të drejtën e fëmijëve romë për mosdiskriminim (neni 14) në lidhje me të drejtën e tyre për arsim (neni 2 i Protokollit 1). Çdo familje i është dhënë kompensim prej 1,200 euro, në total prej 45,600 euro në të dyja shkollat. Çështja u soll në Gjykatë në dy aplikime nga Qendra Evropiane për të Drejtat e Romëve (ERRC), e cila gjithashtu siguroi vendime nga Trupi për Barazi e Maqedonisë së Veriut për t’i dhënë fund segregacionit në Manastir dhe Shtip në fillim të këtij viti.
“Ne e kemi pritur me durim këtë gjykim për disa vite dhe jemi të kënaqur që padrejtësia e përjetuar nga brezat e fëmijëve romë që studiojnë në dy shkollat e ndara më në fund është pranuar ndërkombëtarisht nga gjykata më e rëndësishme në Evropë”, tha Drejtori Ligjor i ERRC, Senada. Saliu. “Ajo që na duhen urgjentisht tani janë planet e desegregimit për të dyja shkollat, për t’u siguruar që shkelja e konstatuar të mos përsëritet në vitet e ardhshme shkollore. ERRC do të monitorojë me kujdes veprimet e Qeverisë dhe do të informojë Komitetin e Ministrave nëse vendimi nuk pasohet nga zbatimi i duhur.”
Fëmijët nga lagjja rome në Bair, në Manastir, mësojnë në klasa të segreguara për disa vite. Në vitin shkollor 2021-2022, për herë të parë, çdo fëmijë i regjistruar në vitin e ri shkollor në shkollën fillore Gjorgji Sugarev ishte i përkatësisë etnike rome. Kjo ishte kryesisht për shkak të prindërve jo-romë që i larguan fëmijët e tyre duke i regjistruar në shkolla diku tjetër ku kishte numër më të ulët të nxënësve romë të pranishëm (një fenomen i njohur si Fluturimi i Bardhë). Paralelisht, prindërit mendonin se cilësia e arsimit që u ofrohet fëmijëve në shkollat me shumicë rome ra. Procesi i White Flight u ndihmua nga autoritetet e shkollës, të cilët e bënë të vështirë, nëse jo të pamundur, për prindërit romë që të bënin të njëjtën gjë si jo-romët dhe t’i regjistronin fëmijët e tyre diku tjetër ku ata mund të merrnin një arsim më të mirë.
Në shkollën fillore Goce Dellçev në Shtip, Gjykata dëgjoi se si nxënësit romë përbënin 67% të nxënësve në vitin shkollor 2018-2019. Ashtu si në Manastir, Fluturimi i Bardhë u krijua si arsye për numrin në mënyrë disproporcionale të lartë të fëmijëve romë në shkollë. Masat e marra nga shkolla për të reduktuar ndarjen e nxënësve romë u gjetën të paefektshme nga Gjykata.
Ankesat e ERRC-së pranë Trupit për Barazi të Maqedonisë së Veriut (Komisioni për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi i Maqedonisë së Veriut) rezultuan me një vendim pozitiv për prindërit e fëmijëve të prekur. Organi udhëzoi komunat të sigurojnë që fëmijët të mund të regjistrohen vetëm në zonën e tyre ujëmbledhëse, si dhe masa të mëtejshme për shkollat që synojnë t’i japin fund ndarjes etnike të fëmijëve romë.
